Genel Bilgiler
Zindanönü Kilisesi, Meskendir Vadisi’nde tek nefli küçük bir şapeldir. Kilise sade, yüksek bir volkanik koninin içinde yer almaktadır (Foto 1).
“Burası, vadinin ağzının hemen ötesinde, doğu kıyısının derinleştiği yerde bulunan, büyük ve izole bir kayaya oyulmuş küçük bir şapeldir. Şapel, zemin seviyesinden yaklaşık dört metre yükseklikte bulunan kemerli bir sundurmadaki dikdörtgen bir kapıdan açılmaktadır, ancak şimdi bir yan delikten erişim sağlanmaktadır” (Thierry, 1994: 282).
Plan ve Yapı Tasviri:
Yapı, sade bir tasarıma sahip olup yüksek bir volkanik koninin içine oyulmuştur. Şapel, dikdörtgen planlı bir giriş, bir nef ve apsis bölümlerinden oluşmaktadır. Nef, 2,85 metre uzunluğunda ve 2,25 metre genişliğindedir; apsis ise 1,75 metre derinliktedir (Thierry, 1994: 282). Girişin başlangıçta zemin seviyesinde olduğu, ancak vadideki dere tabanının zamanla yaklaşık dört metre alçalması nedeniyle erişimin değiştiği belirtilmektedir. Günümüzde apsise, kuzeydeki bir tünel aracılığıyla kolayca ulaşılabilmektedir.
Dış Mekân Özellikleri: Kilise, büyük ve izole bir kaya içine oyulmuş olup, dış mekânında kemerli bir sundurma yer almaktadır. Dikdörtgen giriş, sağlam sütunlar üzerine yerleştirilmiş bu sundurmadan açılmaktadır. Girişin çevresindeki dikey kaya yüzeyi düzleştirilmiştir ve kapının yanında iki mezar bulunmaktadır. Günümüzde giriş, volkanik koninin yanındaki bir delik aracılığıyla sağlanmaktadır.
İç Mekân Tasviri: Şapelin apsisi, ortasında sunağın bulunduğu üç niş içerir. Bu nişler, yapının duvarlarıyla bütünleşik olup iyi korunmuştur. Nefin kuzeyinde, basit bir bandıyla çerçevelenmiş bir başka niş bulunmaktadır. Apsiste ve nefin tavanında Malta haçları ile Latin haçları gibi dikkat çeken süslemeler yer alır.
Dış Mekân Tasviri: Zindanönü Kilisesi’nin dış alanı, volkanik kayaya oyulmuş sade bir tasarımı sergiler. Dikdörtgen giriş kapısı ve kemerli sundurma, yapının dış mekânda görülebilen belirgin unsurlarıdır. Şapelin dışarıdan erişimi, vadinin coğrafi değişimi nedeniyle orijinal düzenlemeden farklılaşmıştır.
Süsleme Programı: Şapelin dekorasyonu, yoğunlukla İkonoklastik dönemin etkilerini yansıtır ancak içerisinde figürlü süslemelerde vardır. Kırmızı çizgili motifler ve kayaya doğrudan işlenmiş haç figürleri, süsleme programının temel unsurlarıdır. Apsiste Malta haçı, tavanın ortasında büyük bir Latin haçı, kuzey ve güney duvarlarında ise daire içine yerleştirilmiş Malta haçları yer almaktadır. Nefin doğu duvarında ve güney duvarında, her biri ayrı bir çerçeve içinde iki aziz portresi bulunmaktadır. Bu aziz figürlerinden biri ilaç kutusu ve spatula tutarken, diğeri dua eder şekilde tasvir edilmiştir (Thierry, 1994: 282).
Adres
Zindanönü Mevki, Ürgüp Merkez, Ürgüp, Nevşehir