All filters
Türkçe

Üzümlü Kilisesi

Ortahisar
Türü
Kaya Kiliseler
Dönemi
19.yy
Ziyaret Saatleri
08:00 - 16:00
Kapalı Günler
Her gün açık

Genel Bilgiler

Plan Tasviri: Orta Bizans dönemine tarihlendirilen yapı doğu-batı doğrultusunda uzanan kilise, tek nefli bir plan üzerine inşa edilmiştir. Yapı, kare planlı narteks, dikdörtgen planlı naos, naosun doğu cephesinde bulunan içten ve dıştan yuvarlak kemerli apsis ile kuzeyde ve apsisin kuzey cephesinde yer alan ek mekânlardan oluşmaktadır (Sarı, 2021: 26).

 

Dış Tasvir: Kızılçukur Vadisi’nin güney yamacında konumlanmış olan yapının tüm cepheleri günümüzde görülebilmektedir. Kiliseye giriş, batı cephesindeki dikdörtgen bir çerçeve içine alınmış yuvarlak kemerli bir kapıyla sağlanmaktadır. Kapının demir korkuluklara sahip olduğu dikkat çekerken, batı yamacında sonradan açıldığı düşünülen bir niş bulunmaktadır (Foto 1).

 

İç Tasvir: Kare planlı narteks bölümü, beşik tonoz örtüyle tamamlanmıştır. Kuzey cephesinde yuvarlak kemerli arcosolium tarzında bir mezar bulunmaktadır. Güney cephesinde ise bir resim panosunun izleri görülmektedir.

 

Dikdörtgen planlı naos, uzunlamasına tek nefli bir düzenle inşa edilmiştir ve beşik tonozla örtülüdür. Zemin düz ve sade bir yapıdadır. Naosun kuzey tarafında, naosa bitişik şekilde yer alan dikdörtgen planlı ek bir mekân bulunmaktadır. Bu bölüm düz tavanla örtülmüş olup, kuzey cephesinde yuvarlak kemerli bir niş ve doğu ile batı taraflarında birer arcosolium tarzında mezarlar yer almaktadır. Ek mekânın doğu ve batı cepheleri sade bir tasarıma sahiptir.

 

Doğu cephesindeki apsis bölümüne, kot farkı nedeniyle alçak bir basamakla inilerek ulaşılmaktadır. Yuvarlak kemerli apsis, yarım kubbeyle örtülmüştür. Kubbe kasnağında doğu, kuzey ve güneyde birer yuvarlak kemerli, dikdörtgen planlı niş yer alır. Güney tarafındaki nişin çaprazında kare planlı bir pencere açıklığı bulunmaktadır.

 

Apsisin kuzeyinde, dikdörtgen planlı bir ek mekân bulunmaktadır. Bu mekân düz tavanla örtülmüş olup, kuzey cephesinde apsis görünümlü bir dikdörtgen niş ve her iki yanında üçgen kemerli dikdörtgen formlu nişler yer almaktadır. Mekânın doğu ve batı duvarları sade bir şekilde tasarlanmıştır.

 

Süsleme Tasviri: Yapının iç süslemeleri beyaz sıva üzerine aşı boyası ve duvar resimlerinden oluşmaktadır.Narteksin tonozunda, sıva üzerine aşı boyasıyla yapılmış kıvrımlı çiçek dalları görülmektedir. Tonozun merkezinde siyah boya ile kare ve baklava dilimlerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan haç motifi dikkat çeker.

 

Naosu örten beşik tonoz üzerinde sarı bir zemin üzerine kırmızı üzüm salkımları, beyaz kıvrımlı dallar ve akant çiçeği motifleri yer almaktadır. Tonozun merkezinde siyah boya ile yapılmış yuvarlak ve baklava dilimli motiflerin birleşimiyle oluşan bir haç motifi bulunur. Bu motifin çevresi, zincir şeklinde bağlantılı madalyonlarla çerçevelenmiştir. Madalyonların içinde Malta haçı figürü, tavus kuşu tüyü desenleriyle çevrelenmiştir. Kırmızı ve siyah noktalarla doldurulan boşluklar motiflerin detaylarını güçlendirmiştir.

 

Tonozun kemer alınlığında Çarmıhta İsa tasviri ve onun iki yanında Meryem ile Vaftizci Yahya’nın figürleri yer almaktadır. Sol tarafta sütun azizi Simeon, ortada Hz. Meryem, sağ tarafta ise Vaftizci Yahya görülür. Naosun giriş duvarında dört figür, Aziz Damianos, Kosmas, Panteleimon ve Azize Anne tasvir edilmiştir. Kuzey ve güney duvarlarında altışar figür olmak üzere toplamda on iki havari figürü bulunmaktadır. Apsis kubbesinde, Meryem ve Çocuk İsa’nın yanı sıra Mikail ve Cebrail meleklerinin tasvir edildiği sahne dikkat çeker. Bu sahne, sarı, kırmızı ve siyah renklerle oluşturulmuş tomurcuklar, nar motifleri ve çiçek dallarıyla süslenmiştir. Kubbenin merkezinde kabartma tekniğiyle yapılmış detaylar yer almaktadır (Sarı, 2021:27).

 

“Üzümü Kilisesi, Kapadokya’da yer alan Bizans kilisesinin en önemli örneği değildir ancak çevresindeki coğrafi manzara ve tarihi süreç ile birlikte eşsiz tonlamasıyla bölge için şüphesiz önemli bir mirastır. Alçı bazlı korunması gereken duvar resimleri bulunur. Üzümlü duvar resimlerinin tarihsel grafitilerinden önemli bir tarihe tanıklık ettiği görülmektedir. M. S. 8.-9. Yüzyıla ait birkaç Yunan yazı türleri ve bunun yanı sıra at figürü, azizler vb. ve bazı Arapça grafitiler bulunur” (Taniguchi, 2016: 40).

Adres

Bahçelievler, 50650 Ortahisar/Ürgüp/Nevşehir

Harita

Anahtar Kelimeler

Genel Bilgiler
Adres
Harita
  Konumu Paylaş    3D Görünüm